Niestety od lat Państwowa Inspekcja Pracy informuje o wielu nieprawidłowościach dotyczących bezpieczeństwa pracy. W 2020 roku stwierdzono w 91 % firmach budowlanych nieprawidłowości w zakresie bezpieczeństwa. Aż 77% kontrolowanych firm budowlanych nie zabezpieczało odpowiednio prac na wysokościach. Biorąc pod uwagę, że branża budowlana ma najwięcej śmiertelnych wypadków przy pracy, nie budzi to optymizmu.
Wina pracodawcy
Oddelegowanie zadań z zakresu BHP firmie zewnętrznej nie zmienia w żaden sposób odpowiedzialności pracodawcy za bezpieczeństwo w pracy ( według art. 207 Kodeksu pracy). Pracodawca może być pociągnięty do odpowiedzialności na zasadzie winy, wówczas w sprawie stosuje się artykuł 415 Kodeksu Cywilnego. Dzieje się tak wówczas, gdy pracodawca nie dopełnił swoich obowiązków w zakresie BHP, czyli naruszył przepisy BHP, albo złamał zasady wynikające z doświadczenia życiowego, wiedzy technicznej lub logicznego rozumowania. Stanowisko pracy powinno też być dostosowane do możliwości psychofizycznych pracownika. To bardzo szeroki zakres, który warto brać pod uwagę podczas opracowywania zasad bezpieczeństwa i oceny ryzyka na danym stanowisku pracy.
Wypadek z winy pracownika
Nawet jeżeli pracownik przyczynił się do wypadku, pracodawca może być pociągnięty do odpowiedzialności. Dzieje się tak wówczas, gdy pracodawca jednocześnie nie dopełnił swoich obowiązków i nie zabezpieczył odpowiednio pracownika na jego stanowisku pracy, co przyczyniło się do zaistnienia tego wypadku. Często ZUS odmawia wypłaty odszkodowania, jeśli w protokole pojawia się jakakolwiek informacja o winie pracownika. Jednak pozbawienie prawa do odszkodowania może nastąpić jedynie wówczas, gdy wyłączną przyczyną wypadku było naruszenie przez pracownika przepisów bhp lub gdy wypadek nastąpił z powodu jego umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa.
Podobnie jest z odpowiedzialnością pracodawcy – tylko wówczas można jej nie uznać, gdy wypadek wydarzył się z wyłącznej winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, nad którą pracodawca nie ponosi odpowiedzialności albo w przypadku działania siły wyższej, której wystąpienia pracodawca nie mógł przewidzieć i której nie mógł zapobiec.
Odpowiedzialność za wypadek pracodawcy oparta na zasadzie ryzyka
Drugą podstawą roszczeń wobec pracodawcy jest jego odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Wówczas postępowanie opiera się na art. 435 § 1 Kodeksu cywilnego. Dotyczy to tylko zakładów pracy wprawianych w ruch za pomocą sił przyrody, tj. pary, gazu, prądu, paliw płynnych itp. Jednak obowiązek udowodnienia przed sądem, że przedsiębiorstwo należy do tej grupy, leży po stronie poszkodowanego. Pracownik musi również dowieść, że istnieje związek przyczynowo- skutkowy między jego szkodą a ryzykiem, jakie musiał ponosić pracując na danym stanowisku. Szkoda musi być bezpośrednio wyrządzona przez „ruch przedsiębiorstwa”. Nawet brak jakiegokolwiek zaniedbania pracodawcy czy przyczynienia się do zaistnienia wypadku, nie wyłącza w tym przypadku odpowiedzialności pracodawcy, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą pracodawca nie ponosi odpowiedzialności.
Artykuł zawiera dane ze „Sprawozdania z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2020 roku”.